Αναμενόμενα προγράμματα νέου ΕΣΠΑ 2021-2027 (πηγή: ΓΓ Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ και ΕΥΔ προγραμμάτων ΕΤΠΑ και ΤΣ)

Κατά την Προγραμματική Περίοδο 2021-2027  θα υλοποιηθούν δράσεις επιχειρηματικότητας κυρίως από το Τομεακό πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα 2021-2027» αλλά και από τα 13 περιφερειακά προγράμματα μέσω των ειδικών στόχων του Στόχου Πολιτικής 1 (ΣΠ1) «Μια πιο έξυπνη Ευρώπη». Ο ΣΠ 1 αντιπροσωπεύει το 20% των συνολικά διαθέσιμων πόρων του ΕΣΠΑ 2021-2027 και αντιστοιχεί σε 5,085 δις ευρώ.

Σε επίπεδο χώρας για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της επιχειρηματικότητας σε προγραμματικό επίπεδο έχει δεσμευτεί το 41% των διαθέσιμων πόρων του προγράμματος Ανταγωνιστικότητα 2021-2027, το οποίο προσαυξάνεται περαιτέρω με 24% για τη βελτίωση της πρόσβασης των επιχειρήσεων σε χρηματοδότηση. Συνολικά το 98% από τους πόρους του προγράμματος Ανταγωνιστικότητα 2021-2027 στηρίζει άμεσα ή έμμεσα την επιχειρηματικότητα.

Ως κύριες επιλογές πολιτικής του ΣΠ1 στους τομείς της επιχειρηματικότητας, του ψηφιακού μετασχηματισμού και της διασύνδεσης των επιχειρήσεων αναφέρονται ενδεικτικά:

• Ενίσχυση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας και της επιχειρηματικής καινοτομίας με την παροχή κινήτρων για αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων και νέων ιδεών από υφιστάμενες και νεοφυείς επιχειρήσεις
• Στρατηγική επένδυση στο τουριστικό οικοσύστημα με βάση την εθνική και τις συμπληρωματικές περιφερειακές στρατηγικές για τον τουρισμό
• Ενίσχυση παραγωγικών επενδύσεων με έμφαση στον ψηφιακό μετασχηματισμό (Industry 4.0) και σε φιλικές προς το περιβάλλον διαδικασίες και προϊόντα
• Ενίσχυση της συνδεσιμότητας με ευρυζωνική πρόσβαση υψηλών ταχυτήτων
• Ψηφιακός μετασχηματισμός δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και επέκταση ψηφιακών υπηρεσιών προς πολίτες και επιχειρήσεις μέσω εργαλείων της ΕΕ και την υιοθέτηση βέλτιστων πρακτικών σε όλα τα στάδια υλοποίησης
• Προσαρμογή δεξιοτήτων ανθρώπινου δυναμικού στο πλαίσιο της Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης Στήριξη της επιχειρηματικής καινοτομίας, της βιομηχανικής μετάβασης, ψηφιακού μετασχηματισμού και της κυκλικής οικονομίας
• Δημιουργία υποδομών και μηχανισμών στήριξης της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας (π.χ. Innovation Agency)
• Αύξηση του μέσου μεγέθους των ελληνικών επιχειρήσεων, προώθηση συνεργασιών (clusters)

Ακόμη, στο πλαίσιο του προγράμματος Περιβάλλον & Κλιματική Αλλαγή 2021-2027 προβλέπονται δράσεις ενεργειακής αποδοτικότητας σε ΜΜΕ σε πιλοτική βάση με εν δυνάμει χρήση χρηματοδοτικού εργαλείου, μετά από εκπόνηση σχετικής μελέτης. Θα υλοποιηθούν έργα ΑΠΕ (Φωτοβολταικά, αιολικά κ.λπ.) που αφορούν τα νησιά της πρωτοβουλίας “GR-eco Islands” (υβριδικά έργα, έργα για θερμικές χρήσεις σε κτίρια, έργα αυτοπαραγωγής, ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, έργα αποθήκευσης ενέργειας, κ.λ.π.).

Επιπρόσθετα, θα υποστηριχθούν δράσεις:
α) ανάπτυξης έργων ΑΠΕ από Ενεργειακές Κοινότητες, κατά κύριο λόγο σε νησιά, ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές,
β) προώθησης και ενίσχυσης της γεωθερμίας,
γ) παραγωγής ενέργειας από πλωτές φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις, υπεράκτιες εγκαταστάσεις αιολικής ενέργειας και τεχνολογίες ωκεάνιας ενέργειας,
δ) με χρήση βιομάζας (εξαιρουμένων των νησιωτικών περιοχών), σε συμμόρφωση με την Οδηγία RED II, το ΕΣΕΚ, τη στρατηγική κυκλικής οικονομίας και τους στόχους για την κλιματική ουδετερότητα για το 2050, λαμβάνοντας υπόψη βιώσιμες πρακτικές διαχείρισης των δασών.

Επίσης, θα υλοποιηθούν δράσεις υποστήριξης ΜΜΕ για εγκατάσταση συστημάτων αυτοπαραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, για τις οποίες θα εξετασθεί η τυχόν χρήση χρηματοδοτικών εργαλείων κατόπιν σχετικής μελέτης. Η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την παραγωγή ενέργειας και ενεργειακών προϊόντων δημιουργεί πολλά οικονομικά οφέλη που περιλαμβάνουν, την αύξηση των επενδύσεων σε εγκαταστάσεις αξιοποίησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων στους τομείς αυτούς, τη βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας λόγω της μείωσης των εισαγωγών ορυκτών καυσίμων, τη δυνατότητα δραστηριοποίησης μικρομεσαίων επιχειρήσεων και ιδιωτών επενδυτών στη παραγωγή ενέργειας που προηγουμένως δεν ήταν δυνατόν. Τα κοινωνικά οφέλη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας περιλαμβάνουν τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών στον τομέα της ενέργειας.

Από το πρόγραμμα «Ψηφιακός Μετασχηματισμός 2021-2027» οι σχεδιαζόμενες δράσεις, με την ενσωμάτωση καινοτόμων μεθόδων και τεχνολογιών αιχμής, στοχεύουν στην περαιτέρω υιοθέτηση της χρήσης ψηφιακών υπηρεσιών από πολίτες και επιχειρήσεις. Ειδικότερα, στο πλαίσιο του Προτεραιότητας «Εφαρμογές και δράσεις υποστήριξης της επιχειρηματικότητας» θα υλοποιηθούν εστιασμένες οριζόντιες δράσεις υποστήριξης της επιχειρηματικότητας και τομέων με ειδικό ενδιαφέρον για τη χώρα (Τουρισμός, Πολιτισμός, Ναυτιλία), των οποίων οι παρεχόμενες υπηρεσίες μπορούν να βελτιωθούν περαιτέρω με την ενσωμάτωση καινοτόμων ψηφιακών εργαλείων.

Ενδεικτικές δράσεις:

• Ψηφιακές υπηρεσίες διοικητικής δικαιοσύνης και ελεγκτικών φορέων
• Εργαλεία για εξατομικευμένες προτάσεις σε τουριστικά/πολιτιστικά προϊόντα
• Ανάπτυξη Συστημάτων για τη Ναυτιλία

Τέλος, στο πλαίσιο της προτεραιότητας 3.1 «Υλοποίηση προγραμμάτων αναβάθμισης επιπέδου ψηφιακών δεξιοτήτων (upskilling) σε θέματα αξιοποίησης και διαχείρισης καινοτόμων ψηφιακών τεχνολογιών».Οι πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ), της χώρας έχουν χρηματοδοτηθεί μέσω πολλών και συμπληρωματικών μεταξύ τους μέτρων αρμοδιότητας της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Προγραμμάτων ΕΤΠΑ & ΤΣ. Ειδικότερα, με πόρους του προγράμματος ΕΠΑνΕΚ 2014-2020, του μεγαλύτερου τομεακού προγράμματος ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας και των ΜμΕ, υλοποιούνται δράσεις γενικής επιχειρηματικότητας, δράσεις προς συγκεκριμένους κλάδους δραστηριότητας και δράσεις με στοχευμένο εύρος επιλέξιμων δαπανών. Επιπροσθέτως, υλοποιούνται δράσεις ενίσχυσης της απασχόλησης καθώς και δράσεις κατάρτισης – πιστοποίησης για μισθωτούς εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα. Τα αποτελέσματα σήμερα είναι καινοφανή για τομεακό επιχειρησιακό πρόγραμμα προϋπολογισμού πλέον των 8 δις € που βρίσκεται ένα και πλέον έτος πριν τη λήξη του και, μέσω αυτών, καταδεικνύεται αναντίρρητα η πολύ μεγάλης έκτασης ενίσχυση των επιχειρήσεων της Ελλάδας.

Το νέο πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα 2021-2027» έχει προϋπολογισμό 3,88 δις €. Είναι το πρώτο μεγάλο πρόγραμμα ΕΣΠΑ για την επιχειρηματικότητα στην Ευρώπη που εγκρίθηκε για την περίοδο 2021-2027, στις 15 Ιουνίου 2022, και εστιάζει στον καινοτόμο και έξυπνο οικονομικό μετασχηματισμό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων μέσα από τέσσερις προτεραιότητες: έρευνα-καινοτομία, επιχειρηματικότητα, πρόσβαση σε χρηματοδότηση, ανθρώπινο κεφάλαιο.

Επιγραμματικά αναφέρεται ότι προγραμματίζεται η έκδοση 13 προσκλήσεων ενισχύσεων και υποδομών. Οι πρώτες δύο προσκλήσεις για την επιχειρηματικότητα προϋπολογισμού 1 δις € θα εκδοθούν εντός του τρέχοντος έτους, αμέσως μετά την ολοκλήρωση των απαιτούμενων από τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς θεσμικών ενεργειών, και θα αφορούν στον ψηφιακό μετασχηματισμό και στην πράσινη αναβάθμιση της παραγωγικής λειτουργίας των ΜμΕ.